فقر ستیزی و محرومیت زدایی در اندیشه و روش امام خمینی (ره)
برخی از واقعیت های اجتماعی به حدی نمایان و مشهود می باشند که هیچ جایی برای تردید و ابهام و انکار باقی نمی گذارند و به سرعت و صراحت هر ناظر را به اذعان و اعتراف می رسانند. علت اصلی این وضوح و نمایانی و تایید قطعی دل و دیده درباره وقایع مزبور را باید تجلی عملی آنها دانست که هرگز نمی توان واقعیت های به ظهور و بروز درآمده را نفی و انکار نمود و آنچه را که چشم آن را مشاهده نموده و تصویر آن را به مغز ارسال داشته و به تایید رسانده است نفی کرد و در انکار نشست.
حضور گسترده و حماسه ساز توده های عظیم مردم محروم جامعه در مراحل مختلف و فراز و نشیب های گوناگون انقلاب شکوهمند اسلامی از جمله واقعیت های مشهود و انکارناپذیر می باشد به گونه ای که نه تنها در داخل و از جانب دوستان و مشتاقان که در میان دشمنان و بیگانگان و ناظران و تحلیلگران خارجی نیز به اعتراف های مکرر و همراه با تمجیدهای مستمر و اظهار اعجاب و شگفتی درآمده است.
رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران همواره از حضور پرشور و گسترده محرومان جامعه در نهضت اسلامی و مجاهدت و حماسه های مکرر آنان در به ثمر رساندن انقلاب و مقابله با توطئه های قدرت های استکباری و عوامل داخلی آنها سخن به میان آورد و به تجلیل از این فداکاری های وقفه ناپذیر پرداخت.
حضرت امام خمینی (ره) دقیقا به دلیل همین حضور و مبارزات توده های محروم جامعه در صحنه های انقلاب و نقش اساسی آنان در شکل گیری و پیروزی نهضت پس از استقرار نظام اسلامی به طور مکرر و در پیام ها و سخنان خود «حمایت از محرومان و مستضعفان» را به صورت یک «وظیفه» و «مسؤولیت» برای همه دولتمردان و کارگزاران حکومتی تبیین و تعیین نمود.
مواضع و دیدگاه های حضرت امام خمینی (ره) در حمایت از توده های محروم جامعه فقط به صورت اعلام به مسؤولان نظام و مشخص کردن وظیفه و مسؤولیت برای آنان خلاصه و محدود نشد بلکه حضرت امام این مواضع و سیاست های محوری را در طول دوران پیروزی و به طور مستمر در مناسبت های گوناگون مطرح و ترویج نمود به گونه ای می توان اذعان داشت که حجم وسیعی از رهنمودهای این پیشوای بیدار و آگاه و ژرف نگر به حمایت های همه جانبه از محرومان و مستضعفان جامعه اختصاص یافته است.
اندیشه ها و دیدگاه های حضرت امام خمینی (ره) درباره جایگاه و نقش توده های زحمت کش و تهی دست جامعه در انقلاب و ضرورت حمایت مسؤولان از این افراد که بیشترین تعداد از خانواده وسیع کشور اسلامی محسوب می شوند را در نمونه ها و مصداق های ذیل به تأمل می گذاریم:
1. حضرت امام خمینی (ره) زاغه نشینان و فقرزدگان را صاحبان اصلی کشور معرفی می کنند و معتقدند که نهضت اسلامی را این اقشار به رشد و پیشرفت روزافزون درآوردند و هم اینان هستند که سرمایه ها و پشتوانه های اصلی این مملکت به شمار می روند:
«مملکت مال این زاغه نشینان اطراف تهران است که من خدا می داند برای اینها غصه می خورم و برای اینها تا حالا فکری نشده. مملکت مال اینهاست. نهضت را اینها پیش برده اند... ما مرهون اینها هستیم. ما زندگیمان را اینها اداره می کنند... کوخ نشین ها هستند که موونه این مملکت و سرمایه این مملکتند نه آن کاخ نشین ها. خداوند این کوخ نشین ها را برای ما حفظ کند.»
2. حضرت امام خمینی (ره) به این بسنده و اکتفا نمی کنند که مواضع خویش را درباره کوخ نشینان و اقشار محروم جامعه اعلام نمایند و آنان را عامل پیشبرد انقلاب اسلامی بدانند و صاحبان مملکت بنامند. بلکه با مطرح کردن این اصل که «محرومیت زدایی عقیده و راه و رسم زندگی ماست» و «خدمت به مستضعفان از بزرگترین عبادات نزد خداست» همه دولتمردان را به تلاش مستمر برای رفع تنگناهای معیشتی مردم و زدودن آثار شوم و سیاه «فقر» از جامعه دعوت می کنند و ضمن این که محرومان را «ولی نعمت» می نامند می فرمایند: «ما باید از ولی نعمت خودمان قدردانی کنیم و خدمت کنیم به او».
3. حضرت امام خمینی (ره) تامین رفاه نسبی و متعادل برای همه اقشار و توده های تهی دست و در تنگنای فقر قرار گرفته را لازم و ضروری می دانند و تحقق آن را آرمان و آرزوی ملت و دولت معرفی می کنند و ضمن توجه دادن به عمل دقیق برای ضرورت محقق گشتن این هدف بزرگ به شدت اعلام خطر می نمایند که مبادا اصل حمایت از محرومان به حیطه عمل درنیاید و به جای آن حمایت از سرمایه داران به صورت اصل و ارزش مطرح گردد:
«همه آرمان و آرزوی ملت و دولت و مسؤولین کشور ماست که روزی فقر و تهی دستی از جامعه ما رخت بربندد و مردم عزیز و صبور و غیرتمند کشور از «رفاه» در زندگی مادی و معنوی برخوردار باشند. خدا نیاورد آن روزی را که سیاست ما و سیاست مسؤولین کشور ما پشت کردن به دفاع از محرومین و رو آوردن به حمایت از سرمایه دارها گردد و اغنیا و ثروتمندان از اعتبار و عنایت بیشتری برخوردار شوند. معاذ الله که این با سیره و روش انبیا و امیرالمومنین و ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ سازگار نیست.»
4. حضرت امام خمینی (ره) علاوه بر این که مسؤولان و دولتمردان و کارگزاران نظام اسلامی را به حمایت عملی از اقشار محروم و نیازمند جامعه موظف می نمایند علما و روحانیون را نیز مخاطب قرار داده و این گونه صریح و قاطع به جانبداری از محرومان و پافشاری بر این اصل در هر شرایط و خودداری از عدول از آن فرمان می دهند:
«آن چیزی که روحانیون هرگز نباید از آن عدول کنند و نباید با تبلیغات دیگران از میدان به در روند حمایت از محرومین و پابرهنه هاست چرا که هر کسی از آن عدول کند از عدالت اجتماعی اسلام عدول کرده است. ما باید تحت هر شرایطی خود را عهده دار این مسؤولیت بزرگ بدانیم و در تحقق آن اگر کوتاهی بنمائیم خیانت به اسلام و مسلمین کرده ایم.»
حضرت امام خمینی (ره) مسؤولیت و تلاش و فعالیت علمای اسلام را در حمایت از زاغه نشینان و تهی دستان جامعه دارای وسعت و گستردگی می دانند و آن را در سطحی کلان و بزرگ مطرح می کنند که شامل مبارزه با ستمگران اقتصادی ـ یعنی سرمایه دارهای خون آشام و تروریست های اقتصادی و کسانی که شریان های اصلی اقتصاد کشور را در دست می گیرند و با هر «اشاره» صاحب درآمدهای ثانیه ای و میلیاردی می شوند ـ می باشد:
«علمای اسلام موظفند با انحصارطلبی و استفاده های نامشروع ستمگران مبارزه کنند و نگذارند عده کثیری گرسنه و محروم باشند و در کنار آنها ستمگران غارتگر و حرامخوار در ناز و نعمت به سر ببرند.»
5. حضرت امام خمینی (ره) ضمن توصیه بر تداوم کوشش های مستمر برای صیانت و حفاظت از خط اصولی دفاع از محرومان و مستضعفان همه علما و روحانیون و دولتمردان و مدیران و کارگزاران را به ایجاد پیوند و ارتباط و تعامل و دوستی و مودت با محرومان و رجحان دادن این محاورات و ارتباطات بر معاشرات و تعاملات با افراد مرفه و متمکن موظف می نمایند:
«ما باید تمام تلاشمان را بنمائیم تا به هر صورتی که ممکن است خط اصولی دفاع از مستضعفین را حفظ کنیم.»
«همه مدیران و کارگزاران و رهبران و روحانیون نظام و حکومت عدل موظفند که با فقرا و مستمندان و پابرهنه ها بیشتر حشر و نشر و جلسه و مراوده و معارفه و رفاقت داشته باشند تا متمکنین و مرفهین.»
6. حضرت امام خمینی (ره) همه مسؤولان دلسوز و معتقد به حمایت های مادی و معنوی از توده های محروم جامعه را مخاطب قرار می دهند و به دقت و مراقبت های کافی و مستمر و بیداری ها و هوشیاری های مکرر برای جلوگیری از نفوذ سرمایه داران و زراندوزان در پیکره تشکیلات سیاسی و حکومتی به منظور به دست گرفتن مناصب کلیدی موظف می سازند که آنان در صورت رخنه در این تشکیلات و تصاحب مقام و ریاست های مهم و بنیادی انقلاب را به بیراهه می افکنند و تمام حاصل مجاهدت های سخت روحانیت و مردم را از بین خواهند برد: «آنهایی که در خانه های مجلل راحت و بی درد آرمیده اند و فارغ از همه رنج ها و مصیبت های جانفرسای ستون محکم انقلاب و پابرهنه های محروم تنها ناظر حوادث بوده اند و حتی از دور هم دستی بر آتش نگرفته اند نباید به مسؤولیت های کلیدی تکیه کنند که اگر به آنجا راه پیدا کنند چه بسا انقلاب را یک شبه بفروشند و حاصل همه زحمات ملت را بر باد دهند.»
7. با توجه به این که «مالکیت خصوصی» در اسلام محترم شمرده شده است و در عین حال نامحدود و لجام گسیخته و بدون ضابطه مندی های شرعی و قانونمندی های دولت اسلامی پذیرفته نیست و چنانچه از نظارت و کنترل و برنامه ریزی های صحیح مبتنی بر مقابله با «فساد اقتصادی» و برخورد با «مفسدان اقتصادی» خارج شود آفت و آسیب و زیان هایی می آفریند که در نهایت موجب ضربه پذیری اقتصاد کشور و متضرر شدن اقشار محروم می شود حضرت امام خمینی (ره) مسؤولان برنامه ریز در امور اقتصادی را مخاطب قرار می دهند و این گونه به هوشیاری و دقت برای جلوگیری از خطرات ناشی از آزادی نامحدود «بخش خصوصی» فرامی خوانند:
«باید دقیقا توجه کنند که آزادی بخش خصوصی به صورتی باشد تا هر چه بهتر بشود به نفع مردم محروم و مستضعف کار کرد نه چون گذشته تعدادی از خدا بی خبر در تمام امور تجاری و مالی سلطه پیدا کنند.»
حکومت و دولت اسلامی در هر عصر و زمان باید بر مواضع حضرت امام خمینی (ره) در مبارزه با فقر و دفاع از محرومان و رفع تنگناهای معیشتی مردم و ایجاد رفاه متعادل در زندگی افراد جامعه پای بفشرد و غفلت و تسامح از این وظیفه بزرگ را جایز و روا نداند.
حضور گسترده و حماسه ساز توده های عظیم مردم محروم جامعه در مراحل مختلف و فراز و نشیب های گوناگون انقلاب شکوهمند اسلامی از جمله واقعیت های مشهود و انکارناپذیر می باشد به گونه ای که نه تنها در داخل و از جانب دوستان و مشتاقان که در میان دشمنان و بیگانگان و ناظران و تحلیلگران خارجی نیز به اعتراف های مکرر و همراه با تمجیدهای مستمر و اظهار اعجاب و شگفتی در آمده است.
حضرت امام خمینی (ره) به این بسنده و اکتفا نمی کنند که مواضع خویش را درباره کوخ نشینان و اقشار محروم جامعه اعلام نمایند و آنان را عامل پیشبرد انقلاب اسلامی بدانند و صاحبان مملکت بنامند بلکه با مطرح کردن این اصل که «محرومیت زدایی عقیده و راه و رسم زندگی ماست» و «خدمت به مستضعفان از بزرگترین عبادات نزد خداست» همه دولتمردان را به تلاش مستمر برای رفع تنگناهای معیشتی مردم و زدودن آثار شوم و سیاه «فقر» از جامعه دعوت می کنند و ضمن این که محرومان را «ولی نعمت» می نامند می فرمایند: «ما باید از ولی نعمت خودمان قدردانی کنیم و خدمت کنیم به او».
حضرت امام خمینی (ره) مسؤولیت و فعالیت های مبتنی بر حمایت از تهی دستان جامعه را دارای وسعت و گستردگی می دانند و آن را در سطحی کلان مطرح می کنند که شامل مبارزه با ستمگران اقتصادی ـ یعنی سرمایه داران خون آشام و تروریست های اقتصادی و کسانی که شریان های اصلی اقتصاد کشور را در دست می گیرند و با هر «اشاره» صاحب درآمدهای ثانیه ای و میلیاردی می شوند ـ می باشد.
حضرت امام خمینی (ره) همه مسؤولان دلسوز و معتقد به حمایت های مادی و معنوی از توده های محروم جامعه را مخاطب قرار می دهند و به دقت و مراقبت های کافی و مستمر و بیداری ها و هوشیاری های مکرر برای جلوگیری از نفوذ سرمایه داران و زراندوزان در پیکره تشکیلات سیاسی و حکومتی به منظور به دست گرفتن مناصب کلیدی موظف می سازند که آنان در صورت رخنه در این تشکیلات و تصاحب مقام و ریاست های مهم و بنیادی انقلاب را به بیراهه می افکنند و تمام حاصل مجاهدت های سخت روحانیت و مردم را از بین خواهند برد.
«مالکیت خصوصی» به صورت نامحدود و لجام گسیخته و بدون ضابطه مندی های شرعی و قانونمندی های دولت اسلامی پذیرفته نیست و آسیب و زیان هایی می آفریند که در نهایت موجب ضربه پذیری اقتصاد کشور و متضرر شدن اقشار محروم می شود و به همین دلیل حضرت امام خمینی (ره) هشدار می دهند: «باید دقیقا توجه کنند که آزادی بخش خصوصی به صورتی باشد تا هرچه بهتر بشود به نفع مردم محروم و مستضعف کار کرد نه چون گذشته تعدادی از خدا بی خبر در تمام امور تجاری و مالی سلطه پیدا کنند.»
برگرفته از سایت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی (ره)
